viernes, 21 de diciembre de 2012

Carska Tropina

Carska Tropina es un interesante paraje en el NO del Białowieski Park Narodowy, dentro de las escasas zonas visitables por libre del parque nacional. La mayor parte de la zona son interesantes bosques riparios a orillas del río Narew. Bosques dominados por álamos temblones (Populus tremula), alisos (Alnus glutinosa) y carpes (Carpinus betulus). En cuanto a líquenes, las alisedas dentro de la línea habitual, pocos líquenes, pero lo más interesante lo encontramos en los álamos: abundante Pertusaria amara, Parmelia sulcataEvernia prunastri, Lecanora carpinea, Melanelia subaurifera, Ramalina fastigiata y en tocones muertos Hypocenomices scalaris, como cosas más frecuentes. Además encuentro Hypogymnia physodes, Physconia perisidiosa, algún talo de Xanthoria parietina y Caloplaca holocarpa. No obstante lo más interesante para mí resultó la presencia de Graphis scripta, por ser un epífito con vocación muy atlántica, y desde luego la región de Podlaquia (Podlasie en polaco) es muy continental.
En el soto se meten algunas píceas (Picea abies) y pinos (Pinus sylvestris) y en ellos encuentro Platismatia glauca y algo del género Usnea que no soy capaz de determinar como especie.
No obstante pocos líquenes, porque a pesar del otoño, tiene toda la pinta de ser unos bosques muy oscuros, con abundantes musgos. Y ... con mi ilusión de ver un musgo muy exquisito de la madera muerta Buxbaumelia viridis, y ... sin resultado.

Pertusaria amara (Ach.) Nyl., Carska Tropina, Białowieski Park Narodowy, Podlasie (Polonia), octubre 2012

Hypocenomices scalaris (Ach. ex. Lilj.) Choisy, Carska Tropina, Białowieski Park Narodowy, Podlasie (Polonia), octubre 2012

Graphis scripta (L.) Ach., Carska Tropina, Białowieski Park Narodowy, Podlasie (Polonia), octubre 2012

Lecanora carpinea (L.) Vainio, Carska Tropina, Białowieski Narodowy Park, Podlasie (Polonia), octubre 2012
 En los claros de estos bosques, entre los musgos crecen céspedes de Cladonia arbuscula, entre los que encuentro Cladonia furcata.
Cladonia arbuscula (Wall.) Flotow., Carska Tropina, Białowieski Park Narodowy, Podlasie (Polonia), octubre 2012

Cladonia furcata (Huds.) Schrad., Carska Tropina, Białowieski Park Narodowy, Podlasie (Polonia), octubre 2012




También hay que decir que recorremos estos bosques con la esperanza de ver algún bisonte europeo, pero nos tenemos que conformar con algún rastro. Y ... con un lobo que vimos al trote de modo fugaz. Y algunas aves interesantes ... ampelis, pico mediano, pico dorsiblanco, pico tridáctilo, ...
Lobo, Carska Tropina, Białowieski Park Narodowy, Podlasie (Polonia), octubre 2012

sábado, 1 de diciembre de 2012

Diversidad en granito (3 de 4)

Dejo aquí otra tabla sobre el trabajo de diversidad de líquenes en granito en la comarca zamorana de Sayago. Sería un anexo al trabajo general, editado anteriormente. Siento que sea una entrada un poco árida, pero mejor esto a que queden durmiendo estos datos en mi disco duro en vez de ser compartidos.
Tipos de granito:
8b Granito de 2 micas de grano fino (Granito de Figueruela de Sayago)
9   Granito de 2 micas de grano fino a medio, con textura "ala de mosca"
10 Granito de 2 micas de grano fino porfídico.
11 Granito de 2 micas con grano medio a grueso con megacristales dispersos
12 Granito de 2 micas de grano medio porfídico.

Tabla:
ALTITUD
847
797
762
772
772
UTM
30TL5973
29QF4672
29QF4168
29QF4371
29QF3867
PARAJE
Las Navitas
Los Solgaderos
Valdelandrés
Morán
Valdearenales
TÉRMINO MUNICIPAL
Peñausende
Almeida
Carbellino
Almeida
Carbellino
PROVINCIA
Zamora
Zamora
Zamora
Zamora
Zamora
TIPO DE GRANITO (código)
8b
9
10
11
12
Acarospora fuscata
0,16
0,3
0,06
Aspicilia caesiocinerea
9,68
16,06
7,62
10,65
3,85
Aspicilia intermutans
29,46
29,07
1,59
17,29
3,26
Buellia aethalea
0,04
Caloplaca holocarpa
0,01
Candelariella coralliza
0,01
Candelariella vitellina
1,27
0,3
0,64
1,59
Cetraria aculeata
0,48
0,32
0,03
0,89
Cladonia pyxidata
0,12
Diploschistes actinostomus
0,32
2,08
1,59
0,28
Diploschistes scruposus
0,95
2,67
7,30
4,06
6,22
Immersaria athroocarpa
3,23
0,73
2,22
Lasallia pustulata
7,49
1,42
4,28
8,64
13,78
Lecanora intricata
3,49
0,59
1,81
1,78
Lecanora muralis
2,49
Lecanora polytropa
3,65
11,36
4,40
2,96
Lecanora rupicola
1,27
1,78
0,39
Lecanora sulphurea
0,48
0,28
Lecidea fuscoatra
3,90
2,67
0,95
5,61
Lecidea grisella
1,45
Lecidella carpathica
0,03
Leptochidium albociliatum 
0,57
Melanelixia fuliginosa
0,74
Parmelia omphalodes
1,30
0,89
Parmelina tiliacea
0,32
Pertusaria amara
0,48
9,48
0,38
1,47
4,00
Pertusaria flavescens
1,78
Pertusaria pertusa
0,95
6,16
3,65
0,95
3,56
Pertusaria pseudocorallina
2,22
0,89
Ramalina capitata
0,62
0,16
0,09
Rhizocarpon lecanorinum
6,19
3,26
5,08
5,07
1,04
Rhizocarpon obscuratum
3,90
2,13
2,06
5,48
2,67
Rhizoplaca bullata
0,10
0,95
Rinodina confragosa
0,09
Solenopsora holophaea
0,24
Stereocaulon microscopicum
0,15
0,48
0,21
0,06
Tephromela atra
0,74
0,62
0,59
Tephromela grumosa
0,15
0,25
Umbilicaria grisea
0,15
0,59
Xanthoparmelia conspersa
6,76
4,89
12,44
8,84
14,22
Xanthoparmelia loxodes
0,63
Xanthoparmelia pulla
4,29
5,07
12,13
0,30
0,44
Xanthoparmelia somloensis
2,06
0,95
Xanthoparmelia tinctina
0,81
0,89
Xanthoparmelia verruculifera
4,64
0,89
cobertura %
88,02
96,32
76,32
90,10
65,81
H' (diversidad, bits/ind.)
2,357
2,411
2,522
2,720
2,498
J de Pielou
0,762
0,749
0,816
0,771
0,808

lunes, 19 de noviembre de 2012

Listado de los líquenes y hongos liquenizados de Montemayor del Río (Salamanca)


La localidad salmantina de Montemayor del Río se encuentra en el valle del río Cuerpo de Hombre en las estribaciones de la Sierra de Béjar, en el Sistema Central. Sobre las laderas graníticas se desarrollan extensos bosques de melojos (Quercus pyrenaica) y castañares (Castanea sativa). En el fondo del valle, el medio es un mosaico de praderas y sotos, con unos interesantes bosquetes de alisos (Alnus glutinosa) y chopos (Populus nigra). Con este panorama, es indudable que el otoño en esta zona es realmente bello. Llevo ya varios años visitando el lugar, un tanto desconocido para el excursionista. 
Hasta el momento he localizado 94 especies de líquenes en el entorno de la localidad. Se han encontrado pocas especies saxícolas, ya que apenas hay afloramientos de granito, y cuando los hay, la elevada humedad hace que los musgos sean un duro competidor. Los árboles tampoco tienen muchos líquenes, ya que son bosques que durante el periodo vegetativo son bastante oscuros y sombríos.
Acarospora fuscata (Nyl.) Arnold. Saxícola raro.
Amandinea punctata (Hoffm.) Coppins & Scheid. Epífito común.
Anaptychia ciliaris (L.) Körb. Epífito común sobre Quercus pyrenaica.
Arthonia radiata (Pers.) Ach. Epífito raro sobre Juglans regia.
Aspicilia caesiocinerea (Nyl.) Arnold. Saxícola raro.
Aspicilia intermutans (Nyl.) Arnold. Saxícola común.
Buellia disciformis (Fr.) Wadd. Saxícola raro.
Caloplaca arnoldii (Wedd.) Zahlbr. Saxícola común.
Caloplaca crenularia (With.) J. R. Laundon. Saxícola común.
Caloplaca holocarpa (Hoffm.) A.E. Wade. Epífito y saxícola común.
Caloplaca irrubescens (Arnold.) Zahlbr. Saxícola  común.                            
Candelariella aurella (Hoffm.) Zahlbr. Saxícola común.
Candelariella vitellina (Hoffm.) Müll. Arg. Saxícola común.
Chrysotrix candelaris (L.) J. R. Laundon. Epífito escaso sobre Fraxinus angustifolia.
Chrysotrix chlorina (Ach.) J. R. Laundon. Saxícola raro.
Cladonia fimbriata (L.) Fr. Saxícola, muscícola y terrícola común.
Cladonia foliacea (Huds.) Willd. Muscícola común.
Cladonia pyxidata (L.) Hoffm. Saxícola, terrícola y muscícola común.
Cladonia rangiferina (L.) F.H. Wigg. Saxícola, terrícola y muscícola poco común.
Collema ryssoleum (Tuck.) A. Schneider. Epífito común.
Diploschistes actinostomus (Ach.) Zahlbr. Saxícola poco común.
Diploschistes muscorum (Scop.) R. Sant. Muscícola común.
Diploschistes scruposus (Schreb.) Norman. Saxícola escaso.
Evernia prunastri (L.) Ach.. Epífito común.
Flavoparmelia caperata (L.) Hale. Epífito raro sobre Quercus pirenaica y saxícola escaso.
Lasallia pustulata (L.) Mérat. Saxícola escaso.
Lecanora albella (Pers.) Ach. Epífito escaso sobre Juglans regia.
Lecanora carpinea (L.) Vain. Epífito común sobre Alnus glutinosa.
Lecanora chlarotera Nyl. Epífito común sobre Alnus glutinosa.
Lecanora confusa Almb. Sobre madera muerta, raro.
Lecanora intricata (Ach.) Ach. Saxícola común.
Lecanora muralis (Schreber) Rabenh. Saxícola común. Muscícola raro.
Lecanora polytropa (Hoffm) Rabenh. Saxícola poco común.
Lecanora rupicola (L.) Zahlbr. Saxícola común.
Lecanora sulphurea (Hoffm.) Ach. Saxícola raro.
Lecidea auriculata Th. Fr. Saxícola poco común, sobre cuarzo. 
Lecidea fuscoatra (L.) Ach. Saxícola común.
Lecidella elaeochroma (Ach.) M. Choisy. Epífito común.
Leproloma sp. Saxícola poco común.
Leptogium corniculatum (Hoffm.) Minks. Muscícola poco común.
Lobaria pulmonaria (L.) Hoffm. Epífito común y saxícola raro.
Lobaria scrubiculata (Scop.) DC. Epífito común y saxícola común.
Marchandyomices corallinus (Roberge) Diederich & D.Hawksw. Parásito común sobre Parmelia y Xanthoparmelia.
Melanelixia fuliginosa (Duby) O. Blanco et al. Saxícola raro.
Melanelixia glabra (Schaer.) O. Blanco et al. Epífito común
Melanohalea exasperata (De Not.) O. Blanco et al. Epífito poco común.
Nephroma parile (Ach.) Ach.. Muscícola común.
Ochrolechia parella (L.) A. Massal. Saxícola común.
Parmelia saxatilis (L.) Ach.. Saxícola poco común.
Parmelia sulcata Taylor. Epífito común.
Parmelina quercina (Willd.) Hale. Epífito común y saxícola escaso.
Parmelina tiliacea (Hoffm.) Hale. Epífito escaso y saxícola escaso.
Parmotrema chinense (Osbeck) Hale & Ahti. Epífito raro sobre Alnus glutinosa.
Peltigera hymenina (Ach.) Delise. Muscícola escaso.
Peltigera horizontalis (Huds) Baumg. Muscícola común.
Peltigera polydactylon (Neck.) Hoffm. Muscícola común.
Peltigera praetextata (Sommerf.) Zopf. Muscícola común.
Pertusaria albescens (Huds.) M. Choisy & Werner. Epífito común
Pertusaria amara (Ach.) Nyl. Saxícola escaso y epífito.
Pertusaria flavicans Lamy. Saxícola raro.
Pertusaria leioplaca DC. Epífito raro sobre Juglans regia y Fraxinus angustifolia.
Phaeophyscia orbicularis (Neck.) Moberg. Epífito raro.
Phlyctis argena (Spreng.) Flot.. Epífito común y raro sobre madera muerta.
Physcia adscendens (Fr.) H. Olivier. Epífito escaso.
Physcia aipolia (Humb.) Fürnrh.. Epífito escaso y saxícola raro.
Physcia tenella (Scop.) DC. Epífito común.
Physconia distorta (With.) J. R. Laundon. Epífito común.
Physconia grisea (Lam.) Poelt. Epífito común.
Physconia perisidiosa (Erichsen) Moberg. Epífito y saxícola poco común.
Platismatia glauca (L.) W. L. Culb. & C. F. Culb.. Epífito poco común sobre Alnus glutinosa y saxícola raro.
Porpidia crustulata (Ach.) Hertel & Knoph. Saxícola raro.
Protoblastenia calva (Dickson.) Zahlbr. Saxícola común.
Pyrenula occidentalis (R.C. Harris) R. C. Harris. Epífito raro sobre Hedera helix y Alnus glutinosa.
Ramalina fastigiata (Pers.) Ach. Epífito poco común sobre Quercus pyrenaica.
Ramalina fraxinea (L.) Ach. Epífito común.
Rhizocarpon geographicum (L.) DC. Saxícola poco común.
Rhizocarpon lecanorinum Anders. Saxícola común.
Rinodina confragosa (Ach.) Körb. Saxícola poco común.
Stereocaulon microscopicum (Vill.) Frey. Muscícola común.
Trapelia coarctata (Sm.) Choisy. Saxícola poco común.
Xanthoparmelia conspersa (Ach.) Hale. Saxícola común.
Xanthoparmelia pulla (Ach.) O. Blanco et al. Saxícola común.
Xanthoria parietina (L.) Th. Fr. Epífito común y saxícola escaso.
Xanthoria polycarpa (Hoffm.) Rieber. Epífito común.

Lo más interesante es la abundancia de un líquen que se puede considerar en peligro en nuestro país: Lobaria scrobiculata. Además, como nota interesante se han encontrado 4 especies del género Peltigera, y una rareza en la provincia: Arthonia radiata, que sería su primera cita en la provincia (Pérez-Ortega, y Álvarez-Lafuente, 2006 y Pérez-Ortega, 2007).
Arthonia radiata (Pers.) Ach. Montemayor del Río (Salamanca,), noviembre 2012

Sobre Lobaria scrobiculata encontré hace tiempo el resumen de una tesis en la que se analizaba la diversidad genética de los fotobiontes (la cianobacteria Nostoc) de 10 poblaciones de esta especie amenazada para caracterizar el grado de especificidad del mismo y cuales son los factores que influyen en su diversidad y estructura genética. El resultado fue que en el centro de España un limitante de esta especie es la limitación de la dispersión del fotobionte y una alta especialización del fotobionte a la gea de la localidad (Galán Martín).
Lobaria scrobiculata (Scop.) DC. Montemayor del Río (Salamanca,), noviembre 2012

De esas, 10 sólo se han encontrado asociadas a construcciones humanas, ya que por su carácter basófilo, sólo se desarrollan sobre cemento y mortero. 
Caloplaca citrina (Hoffm.) Th. Fr. Saxícola raro sobre cemento.
Caloplaca decipiens (Arnold) Blomb. & Forssell. Saxícola común sobre cemento.
Caloplaca saxicola (Hoffm.) Nordin. Saxícola común sobre cemento.
Caloplaca teicholyta (Ach.) J. Steiner. Saxícola común sobre cemento.
Collema polycarpon. Saxícola común sobre cemento.
Diploicia canescens (Dicks.) A. Massal. Saxícola común sobre cemento.
Lecanora albescens (Hoffm.) Branth & Rostr. Saxícola poco común sobre cemento.
Placynthium nigrum (Huds.) Gray. Saxícola poco común, sobre cemento.
Verrucaria muralis Ach. Saxícola poco común, sobre cemento.
Verrucaria nigrescens Pers. Saxícola poco común, sobre cemento.


GALÁN MARTÍN, P Análisis de la diversidad y estructura genética del fotobionte de Lobaria scrobiculata,
PÉREZ-ORTEGA,S. y ÁLVAREZ-LAFUENTE, A. 2006. Primer catálogo de líquenes y hongos liquenícolas de la comunidad autónoma de Castilla y León (España). Botanica Complutensis 30: 17-52. 2006
PÉREZ.ORTEGA, S. 2007. Contribución al conocimiento de los líquenes y hongos liquenícolas de Castilla y León. I, Botanica Complutensis 31: 13-22 2007.